W języku potocznym mianem rewitalizacji określa się przywrócenie czegoś do życia. W języku fachowym proces ten dotyczy często pojedynczych budynków, w tym o charakterze zabytkowym, ale też całych osiedli, czyli – jak mówi definicja – wyodrębnionych obszarów gminy.
Przyczyny rewitalizacji zabytkowych budynków
Budynki rewitalizuje się głównie z powodu ich stopniowej degradacji. Jej przyczyną są najczęściej czynniki ekonomiczne, ale i społeczne, w tym ograniczenie dochodów społeczności, rozpad istniejących struktur społecznych, a także lokalna zapaść demograficzna. Przykładem obiektów poddawanych rewitalizacji są dawne osiedla robotnicze, które z różnych powodów ulegają stopniowemu zniszczeniu. Celem tego procesu jest przywrócenie tymże budynkom swej pierwotnej formy, a co za tym idzie – odbudowanie lokalnej społeczności.
Błędne pojmowanie sensu rewitalizacji
Pojęcie rewitalizacji jest dziś w języku polskim nadużywane. Mianem tym określa się bowiem każdy remont, adaptację, czy też modernizację wybranego obiektu. W rzeczywistości jest to proces, który przeprowadza się w dużej skali. Celem rewitalizacji mogą być określone nieruchomości, ale też wiele innych płaszczyzn funkcjonowania przestrzeni miejskiej, w tym płaszczyzna społeczna, kulturowa, a nawet ekonomiczna. Przykładowo rewitalizacja kamienicy ma na celu „wyprowadzenie” danego budynku (i jego okolicy) z zapaści społeczno-ekonomicznej. Jej cele są jednak znacznie szersze, gdyż dzięki nim istnieje szansa odtworzenia lokalnych społeczności, które dawniej funkcjonowały na tym obszarze.
Prawne ujęcie procesu rewitalizacji
Jak określić, co to jest rewitalizacja? Pojęcie to doczekało się nawet określonej regulacji prawnej. Definiuje ją Ustawa o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 roku. Zgodnie z jej zapisami rewitalizacja jest wyprowadzeniem z zapaści ekonomicznej i społecznej wybranych obszarów zdegradowanych. Co ważne, proces ten odbywa się w sposób kompleksowy. To oznacza, że w jego skład wchodzą zintegrowane działania, których celem jest stymulacja:
- lokalnej społeczności,
- gospodarki, którą ona tworzy,
- przestrzeni, w której dana społeczność funkcjonuje.
Rewitalizacja budynków zabytkowych: podstawowe założenia
W rewitalizacji wybranych obszarów celem jest nie tylko odbudowa ich budynków, społeczności, czy też powiązań gospodarczych. Celem jest też również wykorzystanie potencjału, jaki posiada wybrany region. Widać to zwłaszcza na przykładzie Górnego Śląska, gdzie rewitalizowane obszary postindustrialne są ponownie wykorzystywane i to w bardzo zróżnicowany sposób. Środowisko tutejszych terenów poprzemysłowych powoli odbudowuje się, dzięki czemu można je wykorzystać do projektowania i budowy obszarów zielonych. Dzięki rewitalizacji przestrzenie wykorzystywane dotychczas przez przemysł mogą stać się filarem inwestycji zupełnie niezwiązanych z industrialną historią danego obszaru.
Kto jest odpowiedzialny za przebieg rewitalizacji?
Zgodnie z ustawą o rewitalizacji proces ten jest nadzorowany przez interesariuszy określonych w ramach gminnych programów. Mogą być nimi prywatne osoby, przedsiębiorstwa, a także gminy i miasta, których celem jest późniejsze wykorzystanie odzyskanych terenów. Mówiąc wprost – rewitalizacja jest procesem przynoszącym korzyść wszystkim, to jest lokalnym mieszkańcom, ale też miastu, gminie i przedsiębiorstwom działającym na terenie wybranych obszarów. Faktem jest, że przykładowa rewitalizacja kamienicy może wiązać się z określonymi kosztami inwestycyjnymi, ale zyski wynikające z jej „przywrócenia do życia” znacznie je przekraczają. Zrewitalizowane obszary, to:
- wyższe zyski dla miast i gmin,
- możliwość efektywniejszego wykorzystania dostępnej przestrzeni,
- szansa na przyciągnięcie zewnętrznych inwestorów,
- promocja dla miasta i związanych z nim podmiotów,
- możliwość generowania nowych miejsc pracy.
Reasumując, koniecznie trzeba właściwie zdefiniować pojęcie rewitalizacji, gdyż jest ono kluczowe do zrozumienia jego istoty i roli, jaką odgrywa w życiu ekonomicznym i społecznym wielu miast.
W JMA pomożemy dobrać odpowiednie metody, rozwiązania techniczne i materiały, takie jak np. odpowiednie tynki ciepłochronne lub pianki rezolowe dla przeprowadzenia termomodernizacji budynków zabytkowych, w tym starych wilii, dworków, kamienic i in., tak, aby rewitalizacja przebiegała zgodnie z wszelkimi wytycznymi i standardami.